Twierdza i plaża Frangokastello

Twierdza Frangokastello (gr. Φραγκοκάστελλο) zlokalizowana jest w prefekturze Sfakia (gr. Σφακιά) w południowej części Krety. Z jednej strony otoczona Górami Białymi (gr. Λευκά Όρη), z drugiej góruje nad plażą o tej samej nazwie i Morzem Kreteńskim (gr. Κρητικό Πέλαγος). Frangokastello ciągle skrywa przed nami kilka tajemnic.

Budowa pierwszej twierdzy w tym miejscu rozpoczęła się w 1371 roku i trwała cztery lata. Wenecjanie początkowo nazywali ją twierdzą św. Nikitasa (od pobliskiego kościoła), jednak miejscowa ludność niedarząca ich sympatią szybko przemianowała twierdzę na Frangokastello, czyli Zamek (twierdzę) Franków. W końcu i Wenecjanie uznali obiegową nazwę i zaczęli jej używać. Początkowo twierdza miała pełnić rolę garnizonu, strzegącego porządku w zbuntowanej Sfakii. Miała też odstraszać piratów i chronić wenecką szlachtę i jej posiadłości.

W 1828 roku rozegrała się tutaj bitwa pod Frangokastello, pomiędzy Turkami pod dowództwem Mustafa Paszy a mieszkańcami Krety dążącymi do jej wyzwolenia. Kreteńczycy schronili się w twierdzy i przez tydzień odpierali ataki prawie dziesięciotysięcznej armii tureckiej. Ostatecznie 18 maja 1828 roku twierdzy nie udało się obronić, a ponad 300 obrońców wraz ze swoim dowódcą Hatzimihalisem Dalianisem – zginęło. Zgodnie z legendą ich ciała wyrzucone przez Turków na plażę, pochował wiatr, przykrywając piaskiem naniesionym z okolicznych wydm.

O wydarzeniach z tego dnia mówi też inna legenda, według której w rocznicę bitwy, nad ranem, na plaży i wydmach pojawiają się Drosulici (gr. Δροσουλίτες), czyli ludzie rosy. Są to duchy kreteńskich żołnierzy poległych pod Frangokastello. Ci, którym uda się ich zobaczyć, ujrzą ubranych na czarno i uzbrojonych mężczyzn na koniach. Podobno widziała ich nawet część okolicznych mieszkańców – choć naukowcy tłumaczą to zwykłym złudzeniem optycznym powstającym w bezwietrzne dni, przy dużej wilgotności powietrza.

Dzisiejsza twierdza Frangokastello nie różni się zbytnio od swojej pierwotnej formy. Składa się z czterech kwadratowych baszt połączonych murami, tworzących prostokątny fort. Nad wieżami znajdowały się flanki dla walczących żołnierzy. Wieża południowo-zachodnia była najważniejsza z punktu widzenia obrony twierdzy i dlatego jest wyższa niż reszta.

Od wschodniej strony znajduje się niewielkie, łukowe wejście, natomiast od strony południowej brama, ozdobiona rzeźbionymi herbami rodów szlacheckich. Znajdziemy tam m.in uskrzydlonego lwa św. Marka – godło Najjaśniejszej Republiki Weneckiej. Wzdłuż ścian wewnętrznych znajdziemy słabo zachowane, prostokątne budynki, które kiedyś służyły za stajnie, magazyny i koszary. Większość dziedzińca jest obecnie pusta.

Zwiedzanie twierdzy jest płatne i kosztuje około 2 euro za osobę. Niestety, kiedy byłem tam w 2021 i 2022 roku, twierdza była czasowo zamknięta dla zwiedzających z powodu prac renowacyjnych.

Przed twierdzą znajduje się duży, bezpłatny parking, będący jednocześnie parkingiem dla pobliskiej plaży. W weekendy może być na nim tłoczno.

A skoro w naszym opisie dotarliśmy do plaży, to warto kilka słów powiedzieć też o niej. Nie spodziewajcie się tutaj tłumów. Podobnie jak na większości plaż południa będzie tu zdecydowanie mniej ludzi. Oczywiście, podczas świąt i weekendów plaża jest bardziej zatłoczona przez mieszkańców, lecz mimo to będzie tu dużo bardziej kameralnie niż na północy. Plaża jest piaszczysta, z łagodnym (miejscami bardziej stromym) zejściem do morza otoczonym przez turkusowe wody Morza Kreteńskiego.

Na plaży znajdziecie leżaki i parasole z możliwością wypożyczenia (w 2021 roku kosztowały 8 euro za komplet). Nie znajdziecie tu jednak toalet i przebieralni.

Przed przyjazdem na plażę warto sprawdzić aktualny kierunek wiatru – na plaży zdarzają się bowiem dość intensywnie wiejące wiatry z północy, znoszące piasek z plaży. W takiej sytuacji, możecie załapać się na darmowy peeling piaskowy :).

Czy warto zajrzeć do Frangokastello? Moim zdaniem zdecydowanie tak. Można tu połączyć przyjemne z pożytecznym – zgłębić trochę historii w twierdzy, a później odpocząć na pięknej, niezatłoczonej plaży. Oczywiście, kiedy twierdza znów otworzy swoje bramy dla turystów.