Przegląd kreteńskiej prasy (10.2023)

Autorski przegląd kreteńskiej prasy – tydzień 10 (06.03 – 12.03.2023)

Katastrofa w Tempe – nowe fakty

Przegląd prasy zaczynamy nietypowo nie od wieści z Krety, a z Tempe (gr. Τέμπη), gdzie 1 marca miała miejsce największa katastrofa kolejowa w historii Grecji (pisaliśmy o niej tutaj). Dziś greckie media donoszą o kolejnych ustaleniach Policji i Prokuratury w tej sprawie.

Zdaniem reporterów greckiej państwowej telewizji ERT maszyniści prowadzący pociągi na feralnej trasie już kilka miesięcy wcześniej raportowali o istniejących lukach w zabezpieczeniach sieci kolejowej, które mogły przyczynić się do katastrofy. Jeden z pracowników Hellenic Train już w październiku i listopadzie 2022 roku sporządził szczegółowe raporty w których pisał: Informuję, że wszystkie sygnalizacje świetlne (wjazdu i wyjazdu) na nowych odcinkach są całkowicie wyłączone, co spowodowało silny niepokój maszynistów pociągów. Biorąc pod uwagę, że wszystkie pociągi przejeżdżają przez stację Nei Pori (gr. Νέοι Πόροι), prosimy o ich natychmiastowe włączenie, w celu szybkiego ostrzeżenia maszynistów, że zbliżają się do zajętego toru w rejonie stacji.

Śledztwo w sprawie okoliczności i czynników które doprowadziły do tragedii w Tempe jest w toku, a dwie kolejne osoby znalazły się na liście potencjalnych podejrzanych. To dwóch starszych pracowników Hellenic Train, którzy zatwierdzili harmonogram służb na posterunkach kontrolnych, a tym samym odpowiadają za powierzenie obowiązków niedoświadczonemu pracownikowi.

Ruch drogowy w Rethimno

Mija rok odkąd tzw. pierścień (gr. ο δακτύλιος) w historycznym centrum miasta obowiązuje przez 365 dni, a nie tak jak niegdyś, wyłącznie w miesiącach letnich. Widać już pierwsze skutki – liczba wykroczeń drogowych gwałtownie spadła.

Część turystów podróżująca po Krecie samochodem, pewnie zwróciła uwagę na specyficzny znak stojący w wielu miejscach starego miasta w Rethimno (gr. Ρέθυμνο). Znak na pierwszy rzut oka trudny w interpretacji, bo nie przypominający żadnego z tych nam znanych. Symbolizuje tzw. pierścień, lub obwarzanek, czyli obszar wyłączony z ruchu drogowego. Do końca 2021 ograniczenia obowiązywały wyłącznie w okresie letnim (tj. od 1 kwietnia do 30 listopada). 2022 rok był pierwszym, kiedy ograniczenia wydłużono także na pozostałe miesiące roku. Miasto boryka się bowiem z ogromnymi problemami komunikacyjnymi w historycznym centrum.

Dziś tzw. pierścień obowiązuje od 1 kwietnia do 30 listopada w godzinach 11:00 – 06:00, natomiast od 1 grudnia do 31 marca od 12:00 do 24:00. Wjazd do obszaru niedostępnego dla ruchu kołowego jest surowo karany przez Policję, która posiada kamery monitoringu miejskiego znajdujące się przy wszystkich wjazdach i wyjazdach ze strefy starego miasta. Zakaz dotyczy nie tylko turystów, ale także mieszkańców, którzy aby dojechać do swoich domów czy miejsc pracy muszą posiadać specjalne zezwolenia.

Jak mówi Thomas Krevetzakis z miejskiego wydziału ruchu drogowego: Na podstawie statystyk ruchu drogowego dotyczących naruszeń tzw. pierścienia, nastąpił duży spadek wykroczeń – głównie latem. Na pewno przyczyniły się do tego kamery monitoringu CCTV, dzięki którym Policja od razu wie kto popełnił wykroczenie, oraz gdzie zatrzymał swój pojazd. Celem władz miasta jest całkowite usunięcie pojazdów z historycznego centrum miasta. Uważajcie zatem gdzie pozostawiacie swój pojazd podczas kreteńskich wakacji – zwłaszcza, jeżeli jesteście w Rethimno!

Rusza budowa ronda w Gouves

Projekt, na który mieszkańcy i kierowcy czekali od wielu lat – nowe rondo na centralnym skrzyżowaniu w Gouves (gr. Γούβες) rusza w tym tygodniu. Po znaczącym opóźnieniu (podobno spowodowanym problemami biurokratycznymi) nie ma już jednak szans na ukończenie budowy przed szczytem sezonu przypadającym na lipiec i sierpień. Po długim oczekiwaniu, zdecentralizowana administracja Krety wydała decyzję zatwierdzającą i zezwalającą na realizację projektu. Teraz prace może rozpocząć wykonawca. Naszym celem jest uniknięcie dużych niedogodności w okresie szczytu ruchu turystycznego – powiedział Nikos Skoulas, zastępca gubernatora regionu ds. robót technicznych.

Budowa ronda ma zwiększyć przepustowość ruchliwego skrzyżowania, które łączy cztery skrzyżowania: zjazd i wjazd Heraklion (gr. Ηράκλειο) – Malia (gr. Μάλια), zjazd do Pano Gouves (gr. Πάνω Γούβες), oraz zjazd do Kato Gouves (gr. Κάτω Γούβες). Nowe rondo ma przynieść także poprawę bezpieczeństwa pieszych, którzy dziś próbując przejść przez ulicę, zmuszeni są czekać nawet kilkadziesiąt minut, by bezpiecznie przekroczyć jezdnię.

W Pitsydii ratuje się krzesła

Jeżeli kiedykolwiek byliście w greckiej tawernie, na pewno zauważyliście, że jej nieodłącznym atrybutem są drewniane krzesła z wyplatanymi siedziskami. Te piękne meble, niewątpliwie przywodzące na myśl ciepłe letnie wieczory przy winie wymagają jednak corocznego odświeżenia, a kamery twórców portalu Δια-SOS-τε τη Μεσαρά uchwyciły przy pracy Pana Loukasa, jednego z niewielu rzemieślników na Krecie, którzy wciąż reperują krzesła tradycyjnymi, ręcznymi metodami. Sztuki tworzenia tradycyjnych greckich krzeseł nauczyłem się od mojego ojca. Mam sześcioro dzieci, ale żadne z nich nie chciało kontynuować rodzinnego biznesu. Mieszkam na stałe w Rethimno, ale swoje usługi świadczę z dojazdem na całej Krecie – powiedział Pan Loukas, a Wy na poniższym filmie, możecie sami zobaczyć z jaką wprawą i szybkością powstają krzesła, na których później celebrujecie kreteńskie wakacje!

Otwarcie wystawy „Dawno, dawno temu – Bohaterowie w śmietnik”

Miejska Galeria Sztuki w Chanii (gr. Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων) zaprasza w podróż do przeszłości poprzez wystawę Michalisa Manousakisa „Dawno, dawno temu – Bohaterowie w śmietniku”. Pierwsza część wystawy to ogromna, zajmująca trzy piętra budynku galerii wystawa dawnych i rzadkich już dziś dziecięcych zabawek. Druga część to historia ich właścicieli, odtworzona w domkach dla lalek i małych żołnierzykach pochodzących z lat 1821 – 1960.

Przewodnikiem w tej podróży jest artysta i emerytowany profesor sztuk pięknych Michalis Manousakis, który w przemówieniu z okazji otwarcia wystawy opisał proces kolekcjonowania zabawek i tworzenia instalacji wizualnych. Wypełniam sale wspomnieniami, fragmentami wydarzeń, wartościami, starając isę je scalić i złożyć tak, aby wznieść zamek w którym możecie wędrować. Ekspozycja prezentuje ponad 150 zabawek, książek i fotografii. Na trzech piętrach wystawy, goście będą mogli przypomnieć sobie swoje dziecięce marzenia: zabawki. Przypomnieć sobie utraconą dziecięcą utopię, która, o ile mamy otwarte oczy duszy i siłę, by utrzymać przy życiu będące w nas dziecko wciąż istnieje głęboko w nas – powiedział Giannis Giannakakis, zastępca burmistrza ds. kultury i prezes Miejskiej Galerii Sztuki w Chanii. Wystawa będzie dostępna dla zwiedzających do 30 czerwca.

Bezpieczeństwo lotnicze pod lupą

Po tragedii w Tempe uwagę ekspertów przykuła niepokojąca sytuacja na greckich lotniskach. Członkowie Panhelleńskiego Stowarzyszenia Portów Lotniczych w liście otwartym do greckich władz piszą, o błędnej polityce bezpieczeństwa w transporcie lotniczym. Były minister transportu Pan Karamanlis, zniósł wszelkie władze lotnicze na wszystkich greckich lotniskach, czyli organy państwowe które kontrolowały wdrażanie krajowych i europejskich zasad wynikających z lotniczego ustawodawstwa. Nadzór na bezpieczeństwem pasażerów zmienił się z rzeczywistego na pozorny, realizowany z oddali – z biura w Atenach, zwanego Urzędem Lotnictwa Cywilnego.

Rzeczywistość zdaje się potwierdzać słowa członków Stowarzyszenia. Cztery miesiące temu, mały jednosilnikowy samolot niemal natychmiast po starcie z lotniska w Heraklionie spadł do wody. Do tej pory wspomniany w liście Urząd Lotnictwa Cywilnego nawet nie odwiedził portu w Heraklionie aby przeprowadzić badania i zebrać dowody. Nikt nie może twierdzić, że nie wiedział. Nasze Stowarzyszenie zrobiło wszystko co było w jego mocy, aby poinformować społeczeństwo, powstrzymać spadek bezpieczeństwa i zatrzymać niszczycielską politykę Pana Ministra. Jesteśmy zdruzgotani. Widzimy podobieństwa na wszystkich poziomach do tragedii w Tempe. Czy dalej nie zrozumiano, jak niebezpieczne stają się rzeczy, kiedy pozostawia się je własnemu losowi? Tymi słowami kończą swój list otwarty do władz Grecji członkowie Stowarzyszenia, a nam pozostaje mieć nadzieję, że mimo wszystko greckie lotnictwo pasażerskie jest bezpieczne.

Awaria statku Anek Lines

9 marca prom pasażerski F/B „Crete II” należący do Anek Lines płynący z Piresusu (gr. Πειραιάς) do Heraklionu, zgłosił przez radio awarię lewego głównego silnika jednostki. Statek znajdował się około 12 mil morskich na południe od Milos (gr. Μήλος). Kapitan jednostki nie zdecydował się na wezwanie pomocy i ze zmniejszoną prędkością kontynuował rejs do portu docelowego, do którego dotarł z trzygodzinnym opóźnieniem. Statek przewoził 167 pasażerów i 71 członków załogi. Nikomu na szczęście nic się nie stało, a pasażerowie z ulgą zeszli na ląd w Heraklionie.

Niepokojąco wysoka liczba przypadków przemocy domowej w Chanii

26-latek pobił swoją 23-letnią żonę i jej 76-letnią babcię, trzymając w ramionach ich czternastomiesięczne dziecko. Od zeszłej środy sprawca przebywa w więzieniu, w którym spędzi kolejne pięć lat i dwa miesiące, bez możliwości wcześniejszego warunkowego zwolnienia. Tak orzekł trzyosobowy sąd karny w Chanii. A to tylko jedna z najnowszych spraw dotyczących przemocy domowej. Zgodnie z najnowszymi statystykami, do biura ds. przemocy domowej chanijskiej policji codziennie zgłaszany jest jeden przypadek przemocy domowej. Nieco więcej w okresie świąt i dni wolnych od pracy. Dziś to już prawie 400 przypadków rocznie – tylko w jednym kreteńskim mieście.

Pani Eleni Viglaki, oficer policji i szefowa biura ds. przemocy domowej w Chanii zauważa, że: pocieszające jest to, że ofiary decydują się mówić o swoim losie. To bardzo potrzebna i najtrudniejsza część procesu. Nasze biuro pomaga ofiarom w dochodzeniu swoich praw w sądzie, prowadzi za rękę przez cały proces i wskazuje możliwe ścieżki odpowiedzialności sprawcy. Ofiarom znajdujemy bezpieczne domy i nową pracę, aby znów mogły wziąć życie w woje ręce. Niestety greckie społeczeństwo (a właściwie jego męska część) wciąż w dużej mierze wyznaje patriarchalny system gospodarstwa domowego, który niestety również ma wpływ na wysoką liczbę przypadków stosowania przemocy domowej. Warto jednak zauważyć, że coraz częściej ofiarami przemocy są także mężczyźni, o czym wspomina Eleni Viglaki.

Ogromna inwestycja w Bali

Jeżeli nie byliście jeszcze w kreteńskim Bali (gr. Μπαλί), to pośpieszcie się, bo już niedługo może zupełnie zmienić swoje oblicze. Nowy projekt inwestycyjny o wartości ponad 238 milionów euro obejmujący budowę pięciu wakacyjnych kompleksów mieszkalnych, dwóch dużych hoteli i przystani, prowadzony przez spółkę Blue Frontier Monoprosopi S.A. właśnie wpłynął do zatwierdzenia. Nowe „centrum wypoczynkowe” ma zająć ponad 4,5 kilometra kwadratowego.

Firma chcąca wybudować w Bali nowe wakacyjne „centrum wypoczynkowe” skierowała już wniosek o włączenie inwestycji do tzw. reżimu Inwestycji Strategicznych, dzięki czemu będą możliwe szybsze ścieżki zatwierdzenia dokumentacji i rozpoczęcia budowy. Co ciekawe, na stronie Entrprise Greece (czyli jednostki zajmującej się zatwierdzaniem projektów inwestycyjnych w kraju) opis przedsięwzięcia jest niezwykle skromny i pozbawiony szczegółów. Trudno także znaleźć informacje o wnioskującej spółce Blue Frontier Monoprosopi S.A., która zgodnie z ogólnodostępnymi dokumentami została założona stosunkowo niedawno. Zgodę na powstanie uzyskała 25 sierpnia zeszłego roku, a teraz wnioskuje o zgodę na rozpoczęcie inwestycji o wartości 238 255 150 euro.

Wiemy natomiast, że spółka dobrze przygotowała się do złożenia wniosku wskazując, że na terenie planowanych inwestycji nie występują stanowiska archeologiczne, obszary chronione lub wrażliwe ekologicznie, a zatem od strony formalnej nie ma przeszkód do odrzucenia wniosku. A to oznacza, że już niedługo Bali jakie znamy, może zupełnie zniknąć z mapy Krety, przemieniając się w kolejną mekkę turystyczną.

Kolejne protesty po katastrofie kolejowej w Tempe

W środę 8 marca w Heraklionie odbył się jeden z największych w historii miasta wieców. Główny plac miasta – plac Wolności (gr. πλατεία Ελευθερίας) został dosłownie zalany ludźmi w związku z protestem studentów, związkowców i przedstawicieli wielu branż, a także zwykłych mieszkańców, którzy z transparentami w rękach (m.in.  Liczycie zyski i straty, a my liczymy ludzkie życia) domagali się rzetelnego wyjaśnienia przyczyn katastrofy i wzywali do zmiany przepisów tak, aby podobne zdarzenia nie miały już miejsca. Demonstracja miała pokojowy charakter i nie odnotowano żadnych niepokojących incydentów.

Sezon turystyczny 2023 rozpoczęty!

Lotem z Bristolu w Wielkiej Brytanii lotnisko w Heraklionie (gr. Κρατικός Aερολιμένας Ηρακλείου Ν. Καζαντζάκης) rozpoczęło w środę 8 marca tegoroczny sezon wakacyjny. Na razie turyści przybywają na Kretę pojedyńczymi lotami, jednak od 25 marca spodziewane jest znaczące zwiększenie siatki połączeń.

Na co umierają Grecy?

Jak wynika z najnowszego raportu greckiego urzędu statystycznego (EL.STAT) w 2020 roku (tak, dopiero przeanalizowano dane sprzed dwóch lat) odnotowano duży wzrost liczby zgonów w porównaniu z 2019 rokiem (4,9%). Choroby układu krążenia są pierwszą przyczyną zgonów w Grecji (23,9% udziału). Choroby serca mają charakter postępujący. Wraz z wiekiem wzrasta ryzyko wystąpienia choroby serca, dlatego tak ważna jest profilaktyka, której w naszym kraju nie ma – powiedział gazecie Nea Kriti profesor kardiologii z Uniwersytetu Kreteńskiego Emmanuel Skalidis.

Drugą najczęstszą przyczyną śmierci w 2020 roku były choroby nowotworowe (23,5% udziału). Wyniki EL.STAT potwierdzają niedawne badania przeprowadzone przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), zgodnie z którymi dostęp do opieki onkologicznej w Grecji jest ograniczony przez wiele czynników, m.in. kolejne reformy fiskalne prowadzące do utrudnionego dostępu do refundowanego leczenia, braku krajowej strategii walki z rakiem i krajowego rejestru nowotworów. Niewystarczająca, według raportu OECD, jest liczba lekarzy i pielęgniarek niezbędnych do prawidłowego świadczenia leczenia onkologicznego. Jednocześnie nie są wdrażane żadne mechanizmy nadzoru, innowacyjnie terapie nie są łatwo dostępne, a dane dotyczące jakości opieki są minimalne.

Choroby układu oddechowego zajęły trzecie miejsce na niechlubnym podium z udziałem 9,6% w ogólnej liczbie zgonów. Jako że 2020 rok był pierwszym rokiem pandemii koronawirusa SARS-CoV2, greckie władze wyłączyły zgony z przyczyny zakażenia COVID z ogólnej liczby zgonów. Dzięki temu wiemy że z powodu zakażenia i nasilenia chorób towarzyszących wskutek zakażenia COVID zmarło w Grecji 50 282 osób (3,8% udziału).

Profesor Medycyny Ogólnej i podstawowej opieki zdrowotnej Christos Lionis, w wywiadzie po publikacji raportu stwierdził: Grecja potrzebuje więcej danych, z podziałem na region i gminę. Dane te muszą zostać zbadane, a następnie, na ich podstawie wdrożone niezbędne inicjatywy w celu wzmocnienia profilaktyki chorób u obywateli. Wszystkie siły polityczne muszą podjąć wspólną inicjatywę, aby liczba zgonów naszych obywateli spadła.

Tuta zjada pomidory

Wielkie szkody w tegorocznej produkcji pomidorów na Krecie przyniosła Tuta absoluta, znana bliżej jako Skośnik pomidorowy. Ten południowoamerykański szkodnik roślin uprawnych w Polsce pojawił się stosunkowo niedawno, jednak w Grecji sieje spustoszenie w najlepsze już od kilku lat. Tylko w tym roku całkowita produkcja pomidorów spadła przez Skośnika o 20% co oczywiście przekłada się na wzrosty cen.

Największa szkody Skośnik czyni w rejonie Mesary (gr. Μεσαρά), ale rolnicy z całej Krety borykają się także z innymi problemami – wirusem rdzy brunatnej, rosnącymi kosztami produkcji i brakiem siły roboczej. Tuta absoluta jest niezwykle odporna. Skuteczność oprysków przeciwko niej nie przekracza 20%, co oznacza, że zaledwie jedną piątą owadów w naszych uprawach można zwalczyć. Pozostałe 80% dalej zjada nasze pomidory – powiedział rolnik z Tympaki (gr. Τυμπάκι) Vangelis Tsipragakis.

Szczególne obawy rolników wzbudza zbliżająca się Wielkanoc, czyli jeden z najlepszych okresów sprzedażowych w roku. Ceny pomidorów wzrosną jeszcze bardziej, a już teraz są przecież wysokie. W hurcie pomidory kupowane są za 1,2 euro za kilogram, natomiast cena w sklepie dla konsumenta nie spada poniżej 2,50 euro za kilogram. Część konsumentów, zwłaszcza Ci uważnie oglądający każdego centa zrezygnuje z zakupów, albo kupi mniej, a stracą na tym oczywiście rolnicy. Na koniec warto wspomnieć, że o ile cena zwykłych pomidorów nie wywołuje jeszcze palpitacji w oczach czytelników Przewodnika (w końcu u nas ceny też są wysokie), tak cena pomidorów koktajlowych w Grecji przekracza już 4 – 4,50 euro za kilogram (one także nie są odporne na Skośnika). Jak twierdzą rolnicy uprawiający pomidory koktajlowe jest to już wartość zaporowa dla konsumenta który po prostu rezygnuje z ich zakupu.

Jakie to ma przełożenie na turystę? Ano takie, że zapewne i my zapłacimy więcej w tawernach i hotelach, które będą musiały podnieść ceny swoich produktów aby choć trochę zrównoważyć koszty produkcji i zakupu warzyw i owoców. Morał – jest drogo i będzie jeszcze drożej. A odczujemy to wszyscy. Dlatego jak zawsze prosimy – będąc na wakacjach (nawet z biura podróży w opcji all inclusive) przejdźcie się do miejscowej tawerny czy na targ i wspomóżcie lokalnych przedsiębiorców. To dzięki nim (a nie hotelowym kompleksom) Kreta jest cudownym miejscem, do którego wciąż chcemy przyjeżdżać.

Raport sejsmiczny

W ubiegły poniedziałek (6 marca) odnotowano niewielkie trzęsienie ziemi, którego epicentrum znajdowało się niecałe 28 kilometrów na południowy zachód od Analipsi (gr. Ανάληψη), na głębokości pięciu kilometrów. Trzęsienie miało siłę 3,1 stopnia w skali Richtera. Nikt nie ucierpiał.

Na kolejny przegląd zapraszamy już za tydzień! Καλή Εβδομάδα! Udanego tygodnia!