Meczet Neratzes

Meczet Neratzes (gr. τζαμί Νερατζές) to najlepiej zachowana w Rethimno świątynia muzułmańska, będąca za czasów panowania tureckiego na Krecie ich główną miejską świątynią. Dziś, zamiast nawołującego do modlitwy muezzina słychać muzykę – w budynku mieści się bowiem konserwatorium.

Meczet został zbudowany w miejscu dawnego klasztoru Augustianów. Choć najstarsze oficjalne wzmianki na jego temat pochodzą z drugiej połowy XVI wieku, to prawdopodobnie klasztor został wzniesiony już wcześniej. Według weneckich dokumentów miał standardowy dla tego typu obiektów sakralnych kształt prostokąta, z centralnie ulokowanym katolikonem, wokół którego mieściły się klasztorne cele i budynki pomocnicze. Katolikon pod wezwaniem Matki Bożej (gr. εκκλησία Παναγίας των Αυγουστινιανών) był prostą, jednonawową świątynią, z dużymi oknami i dwuspadowym dachem. Od północy prowadziło do niego wejście zaprojektowane przez włoskiego architekta Sebastiano Serlio, będące jednym z najpiękniejszych przykładów renesansowej architektury.

Po przejęciu Krety przez Turków kamienna świątynia została przekształcona w meczet i znacząco przebudowana. W miejscu dwuspadowego dachu wzniesiono trzy charakterystyczne dla tego typu budynków kopuły. Przebudowę przetrwał na szczęście renesansowy portal prowadzący do świątyni, który można podziwiać do dziś. Na krótko przed odzyskaniem przez wyspę autonomii, w 1890 roku do meczetu dobudowano minaret. Był on najwyższy w Rethimno (27 metrów) i został ozdobiony dwoma balkonami – symbolem głównej miejskiej świątyni. Minaret opiera się na wielobocznej podstawie, z której wyrasta wieża z pionowymi żebrowaniami intensyfikującymi jego wysokość. Żebrowanie sięga aż do pierwszego balkonu. Czubek minaretu wieńczy wielościenna piramida.

Z pierwotnego budynku do dziś zachował się jedynie budynek wschodni z okrągłym świetlikiem i północny, przylegający do ulicy Wernardou (gr. οδός Βερνάρδου) – to w nim znajduje się wspomniane, renesansowe wejście. Portal składa się z dwóch par półkolumn, z których każda spoczywa na oddzielnym cokole i kończy się kapitelem w porządku korynckim. Pomiędzy kolumnami tworzy się duży półkolisty łuk wejściowy, wsparty na parze pilastrów z prostymi kapitelami. Dziś meczet jest niedostępny dla zwiedzających, mieści się w nim konserwatorium – dlatego nie zdziwcie się, jeżeli zza jego drzwi usłyszycie muzykę. Dzięki temu, że wciąż jest wykorzystywany, jest jednym z najlepiej zachowanych budynków na terenie starego miasta.