Pod koniec XX wieku w głowach naukowców i entuzjastów biologii morskiej pojawił się pomysł stworzenia dużego centrum wystawienniczo-edukacyjnego, prezentującego skarby ukryte pod powierzchnią wód okalających Kretę. I tak w 2005 roku powstało Cretaquarium – najnowocześniejsze europejskie akwarium dostępne dla turystów, połączone z ośrodkiem badawczym Greckiego Centrum Badań Morskich (gr. Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών). W 61 akwariach o łącznej pojemności prawie dwóch milionów litrów wody morskiej odwiedzający mogą podziwiać około 4000 zwierząt i roślin, z ponad 200 różnych gatunków.
Morze Śródziemne (gr. Μεσόγειος θάλασσα) to wyjątkowo bogaty i różnorodny ekosystem roślin i zwierząt. Od samego początku twórcom Cretaquarium przyświecało jednak stworzenie ekspozycji prezentującej głównie kreteńską część akwenu. I pomimo tego ograniczenia, wciąż jest to niezwykle duża kolekcja. Już trzy lata po otwarciu okazało się, że zaplanowana przestrzeń wystawiennicza jest niewystarczająca i obiekt przeszedł gruntowną przebudowę oraz wzbogacił się o kolejne akwaria. Dziś Cretaquarium zajmuje prawie 1600 metrów kwadratowych, a w środku znajdziemy ponad 100 przeszklonych punktów obserwacyjnych i nowoczesną infrastrukturę dydaktyczną (m.in dotykowe infokioski, mikroskopy czy zdalnie sterowane podwodne kamery dla jeszcze bliższego spotkania z mieszkańcami wodnej toni).
Ekspozycja Cretaquarium jest podzielona ze względu na głębokość występowania poszczególnych gatunków. I tak, w pierwszej kolejności obserwujemy bardzo zróżnicowany obszar, w którym decydującą rolę odgrywa gra świateł. Niby woda jest przejrzysta, jednak liczne jaskinie, szczeliny czy półki skalne skryte przed światłem, dają idealne warunki dla roślin i zwierząt nielubiących słonecznego blasku. Zobaczymy tu m.in. rubiny, czerwone korale, czy skorpeny.
Im dalej w morze, tym ciemniej – tak można by podsumować kolejną część ekspozycji, prezentującej gatunki zamieszkujące otwarte morze. To głównie duże ławice ryb pelagicznych, ssaki morskie, duże drapieżniki, a wśród nich oczywiście rekiny! Pozornie monotonny i monochromatyczny świat z piasku i błota. Ale nawet tę monotonię przełamują skaliste rafy koralowe, obfitujące w kształty i kolory.
Po dalekomorskiej wycieczce wracamy do strefy przybrzeżnej, najbogatszego ekosystemu morza. Spotyka się tu zarówno skaliste, jak i piaszczyste dna, obszary niemal przypominające podwodne łąki, a także wiele różnorodnych kryjówek, będących idealnym miejscem do życia dla chociażby ukwiałów, nazywanych czasami morskimi pokrzywami. Trasa zwiedzania prowadzi dalej do akwariów dydaktycznych, w których na przykładzie sztucznych raf koralowych możemy poznać ich budowę, a także zgłębić działanie zbiorników wodnych.
Ostatnia część Cretaquarium to gatunki tropikalne. Budowa Kanału Sueskiego (gr. Διώρυγα Σουέζ) łączącego Morze Śródziemne z Morzem Czerwonym (gr. Ερυθρά θάλασσα) przyniosła bezprecedensowe rearanżacje biogeograficzne. Od momentu powstania łącznika, gatunki tropikalne, dotąd niewystępujące w Morzu Śródziemnym zaczęły go odwiedzać. Część z nich stopniowo osiedlała się i stawała stałymi mieszkańcami. Gatunki te nazywane są lesepskimi migrantami, od nazwiska Ferdinanda De Lessepsa, twórcy Kanału Sueskiego. Największą furorę, w szczególności wśród dzieci robi tu błazenek, czyli główny bohater bajki “Gdzie jest Nemo?”.
To co dostępne dla turystów, jest tylko pewnym wycinkiem działalności Cretaquarium. Każdy obiekt, utrzymujący tysiące różnych organizmów to także przestrzenie zakulisowe, które codziennie dbają o swoich podopiecznych. Dużą część z nich zajmują akwaria kwarantannowe, w których nowe (lub chwilowo chore) zwierzęta dochodzą do siebie przed dołączeniem do reszty gromady. Tam odbywa się adaptacja zwierząt i usunięcie ewentualnych pasożytów, mogących zagrozić całej kolekcji. Obsługa Cretaquarium codziennie przygotowuje także kilogramy posiłków, dostosowanych do diety każdego z mieszkańców akwarium.
Jakby tego mało, to Cretaquarium pełni także funkcję ośrodka naukowego. Monitorowanie cyklów życiowych, badanie gatunków obcych i potencjalnie inwazyjnych, a także ochrona gatunków zagrożonych – tym zajmują się funkcjonujące w ramach Greckiego Centrum Badań Morskich trzy instytuty badawcze – Instytut Oceanografii, Instytut Morskich Zasobów Biologicznych i Wód Śródlądowych, oraz Instytut Biologii Morza, Biotechnologii i Akwakultury.
Magii spotkania oko w oko z rekinem, czy innymi zwierzętami nie da się opisać w kilku słowach. To trzeba po prostu zobaczyć! Poza standardowym zwiedzaniem turyści mogą zakupić usługę oprowadzania przez przewodnika (w cenie 100 euro od grupy do 20 osób), lub wypożyczyć audioprzewodnik (3 euro). Warto wspomnieć, że dostępne w Cretaquarium tablice informacyjne prezentują najważniejsze wiadomości w dziewięciu językach, w tym polskim. Zwiedzanie to prawdziwa podróż w głębiny, którą warto odbyć aby lepiej zrozumieć to, o co od lat walczą naukowcy i aktywiści. Dla nas morze jest tylko wakacyjną rozrywką. Dla nich, mieszkańców Cretaquarium morze jest domem, o który wszyscy razem musimy zadbać.
Cretaquarium jest czynne codziennie, od 09:30 do 16:00 (od 1 listopada do 31 marca), lub od 09:30 do 19:00 (od 1 kwietnia do 31 października). Wstęp jest płatny i wynosi odpowiednio: 10 euro (bilet normalny), lub 6 euro (dzieci w wieku od 5 do 17 lat, studenci, oraz osoby po 65 roku życia). Dzieci do 4 roku życia mogą odwiedzić Cretaquarium za darmo.
Dojazd do Cretaquarium jest świetnie oznakowany, a przed samym budynkiem znajdują się duże, wygodne parkingi. Do akwarium kursują także autobusy KTEL, więc dojazd nawet dla niezmotoryzowanych nie powinien stanowić problemu. Wewnątrz obiektu działa kawiarenka oraz sklep z pamiątkami. Wszystkie szczegóły dotyczące funkcjonowania obiektu, możecie znaleźć na oficjalnej stronie Cretaquarium.
