Plaża Stavros

Gdyby nie jedna z finałowych scen nagrodzonego trzema Oscarami filmu „Grek Zorba”, pewnie nikt nie usłyszałby o tej spokojnej, rybackiej wiosce leżącej na półwyspie Akrotiri (gr. Ακρωτήρι). Po emisji filmu, Stavros (gr. Σταυρός) zaczęło przyciągać tłumy turystów, chcących na własne oczy zobaczyć piaszczystą plażę, będącą tłem dla tańca Sirtaki¹ (gr. Συρτάκι) wykonanego przez Anthony’ego Quinna.

Mimo że od emisji filmu minęło prawie 60 lat (1964 r.) to najstarsi mieszkańcy wciąż pamiętają czasy, kiedy o Stavros nikt jeszcze nie słyszał. Przyjazd ekipy filmowej, zmienił życie wszystkich mieszkańców wioski o 180 stopni. Bazując na sukcesie filmu, wieś nagle przekształciła się w prężny kurort turystyczny z wieloma pensjonatami. Niestety wraz z tą komercjalizacją całkowicie zatracono dawny charakter. Stawiane szybko, bez ładu i pomysłu hotele dziś sprawiają wrażenie mało urodziwego kłębowiska. Aż cisną się na usta słowa tytułowego bohatera filmu Michaela Cacoyannisa: Szefie, widziałeś kiedyś taką piękną katastrofę?

Zresztą będąc w Stavros na każdym kroku natkniecie się na podobizny Zorby. Każda tawerna chwali się że to właśnie w niej jadł amerykański aktor wcielający się w rolę Zorby². Na plażę miejską zaprasza nie kto inny, jak Aleksis Zorba (gr. Αλέξης Ζορμπάς). Owa plaża, znajduje się na wschód od miejscowości przy malowniczym porcie Galini (gr. λιμανάκι της Γαλήνης), u podnóża góry Vardies (gr. Βάρδιες), i przy ujściu do morza rzeki Nerokampos (gr. Νεροκάμπος). Jest piaszczysta, z łagodnym zejściem do morza i oczywiście posiada pełną infrastrukturę o jakiej myślą wypoczywający turyści. Nie jest to jednak jedyna plaża w tym rejonie. Druga, o tej samej nazwie, znajduje się na północny-zachód od wioski.

O tym, na jakiej plaży się znajdujemy przypominają wszechobecne nawiązania do filmu. Zdjęcie autorstwa Nikosa Basiasa.

Wczesnym rankiem możemy cieszyć się jeszcze pustkami na plaży w Stavros.

Plaża Stavros z lotu ptaka. Zdjęcie z zasobów portalu cretanbeaches.com

W Stavros byłem raz, i poziom komercji, oraz wszechobecnych podobizn Aleksisa nieco mnie zmęczył. Jeżeli jesteście wielkimi miłośnikami Greka Zorby, to pewnie wizyta w tym miejscu będzie dla Was spełnieniem marzeń. W innym przypadku, potraktujcie Stavros raczej jako krótki przystanek na trasie. Zajrzyjcie, zróbcie kilka zdjęć i pojedźcie gdzieś, gdzie ceny wrócą do standardowego kreteńskiego poziomu. Mieszkańcy Stavros od sukcesu z 1964 roku, wciąż odcinają kolejne kupony. Zastanawiające jest tylko co będzie, gdy filmu nie będzie pamiętał już prawie nikt? Może Stavros wróci nieco do korzeni? Czas pokaże.

¹ Wbrew obiegowej wiedzy, taniec który wykonał Anthony Quinn to nie zorba, a sirtaki. Zresztą jakkolwiek by go nie nazwać, to nie ma zbyt wiele wspólnego z tradycyjnymi tańcami kreteńskimi. Sirtaki powstało na potrzeby filmu, z połączenia różnych elementów zaczerpniętych z innych tańców ludowych. Co ciekawe, skomponowano go z pominięciem greckich prawideł – nie tańczy się go w kole i dopuszcza improwizacje. Sukces filmu sprawił, że sirtaki stało się słynne na cały świat (co prawda pod nazwą zorba), a w wielu hotelach turnus bez jego pokazu i lekcji dla gości, to turnus stracony. Warto także wspomnieć że muzykę do filmu Grek Zorba skomponował zmarły we wrześniu 2021 roku Mikis Theodorakis (gr. Μίκης Θεοδωράκης) – jeden z najwybitniejszych greckich kompozytorów XX wieku.
² Jeżeli szukacie tej jedynej tawerny, to prawdopodobnie była to tawerna Mama’s place, gdzie do dziś wiszą fotografie ekipy filmowej konsumujących tradycyjne, kreteńskie potrawy.