Chrysi

Leżąca zaledwie 15 kilometrów od południowego wybrzeża Krety wyspa Chrysi (gr. Χρυσή) co roku przyciąga tysiące turystów spragnionych iście karaibskich krajobrazów. Złota wyspa (greckie słowo χρυσός oznacza “złoty”), nazywana także czasami Gaidouronisi (gr. Γαϊδουρονήσι – wyspa osłów) znana jest nie tylko ze złotego piasku i krystalicznie czystego Morza Libijskiego (gr. Λιβυκό Πέλαγος), ale także z największego w Europie, naturalnego lasu cedrowego, który to w znaczący sposób wpływa na ruch turystyczny.

Wyspa Chrysi w zasadzie jest niezamieszkana. W zasadzie – bowiem w sezonie letnim jest nie tylko oblegana przez turystów, ale także przez nielegalnych obozowiczów, którzy rozbijają tam namioty i starają się wieść pustelnicze (choć często bardziej rozpustne) życie. Z odkryć archeologicznych wiemy, że w przeciwieństwie do wyspy Koufonisi (gr. Κουφονήσι), tutaj życie nie rozwijało się szczególnie dynamicznie. Prawdopodobnie ludzie zamieszkiwali wyspę już w w czasach minojskich (z tamtych lat pochodzą odnalezione tu fragmenty ceramiki), oraz rzymskich (częściowo pod powierzchnią morza odkryto pozostałości portu z tamtych lat). W zachodniej części wyspy znajduje się natomiast mały kościół pod wezwaniem św. Mikołaja (gr. Εκκλησία Αγίου Νικολάου), patrona rybaków, który powstał prawdopodobnie pod koniec XIII wieku. Na południe od świątyni znajdują się pozostałości studni, a na północ jedyny dom na wyspie, zbudowany jeszcze w czasach rzymskich. Później wyspa była niezamieszkała, dzięki czemu dziedzictwo przyrodnicze tego obszaru przetrwało do dziś.

Wyspa jest prawie płaska i niewielka – jej całkowita powierzchnia nie przekracza 5 kilometrów kwadratowych. Najwyższym punktem jest wzgórze Kefala (gr. Λόφος Κεφάλα) – 31 metrów n.p.m; z którego rozpościera się wspaniały widok na chroniony przepisami unijnego programu NATURA 2000 las cedrowy. Wspomniany las ma powierzchnię blisko 1,5 kilometra kwadratowego a średni wiek porastających go drzew wynosi około 200 lat. Niektóre z okazów cedrów z gatunku Juniperus macrocarpa mają wysokość powyżej 10 metrów, i średnicę pnia przekraczającą jeden metr. Ich korzenie mogą osiągnąć długość wielokrotnie większą niż wysokość drzewa i skutecznie poszukiwać wody i soli mineralnych w suchych, ubogich glebach. Wydzielają także silnie higroskopijne sole, które w godzinach nocnych akumulują wilgoć z atmosfery. Poza cedrami wyspę porastają liczne tamaryszki, zioła, kilka gatunków sosen, lawendy, wrzosów i roślin cebulowych. Trzynaście gatunków jest endemicznych – tzw. występujących wyłącznie na wyspie Chrysi i Koufonisi. Łącznie na wyspie występuje około 100 różnych gatunków roślin, co odpowiada mniej więcej 1/20 flory Krety.

Owe szczególne walory przyrodnicze, a także ogromny ruch turystyczny skłoniły władze Krety do podjęcia decyzji o zamknięciu wyspy Chrysi dla turystów w 2022 roku. Zgodnie z przepisami, statki pasażerskie nie mogły przybijać do brzegu (więcej o tych zmianach pisaliśmy w Przewodnikowych wiadomościach). W 2023 roku decyzja została utrzymana, lecz po wielkich bojach pomiędzy zainteresowanymi stronami, lekko złagodzono restrykcje. Szczegóły znajdziecie w tym wpisie:

Wiadomości

Chrysi ponownie otworzy się dla turystów

przezKrzysztof

27 marca 2023

Jednak to co przyciąga turystów jak magnes to plaże – na wyspie jest ich dziewięć. Do najpopularniejszych z nich należą: Belegrina (gr. Παραλία Μπελεγρίνα), Chatziwolakas (gr. Παραλία Χαττζηβόλακας) i Kataprosopo (gr. Παραλία Καταπρόσωπο). Plaża Belegrina jest najczęstszym celem statków wycieczkowych z Ierapetry (gr. Ιεράπετρα). Czysta, błękitna woda, biało-różowy piasek z mieniącymi się dziesiątkami kolorów fragmentami muszli i jeżowców to idealna sceneria do beztroskiego wypoczynku i ucieczki od codzienności. Statki przybijają do południowej części wyspy i aby dotrzeć do Belegriny, należy przejść drewnianym pomostem prowadzącym przez jałowcowy zagajnik (około 10 minut). Nazwa plaży pochodzi prawdopodobnie od greckiego słowa πελεγρίνος, oznaczającego pielgrzyma. Niektóre źródła historyczne twierdzą, że w średniowieczu Chrysi była lokalną pustelnią.

Plaża Chatziwolakas jest największą plażą wyspy, rozciągającą się na zachód od plaży Belegrina (na której pozostaje większość turystów). Z tego powodu z reguły jest mniej oblegana. Dno morskie w tym miejscu jest w większości skaliste, co z pewnością docenią miłośnicy snorkelingu. Wzdłuż wybrzeża znajdują się wydmy, pomiędzy którymi możemy dostrzec kilka dużych skał wulkanicznych (setki tysięcy lat temu, wybuch podwodnego wulkanu i wylewająca się magma stworzyła część wyspy). Mniej więcej w centralnej części plaży znajduje się duża skała o nazwie Chatzi Wolakas (gr. Χατζή Βόλακας) od której wzięła się jej nazwa. Zgodnie z wspomnianą tradycją, to stąd wyjeżdżali do Ziemi Świętej pielgrzymi.

Ostatnia z najpopularniejszych plaż znajduje się na wschodnim końcu wyspy. Plaża przedzielona jest na dwie części wąskim cyplem, z góry nieco przypominającym ludzką twarz (stąd wzięła się jej nazwa). Wody przybrzeżne są tu płytkie a dno w większości łagodne, stąd będzie to idealne miejsce do rodzinnego wypoczynku z dziećmi. Kilka metrów na północ od plaży znajduje się wzgórze Kefala ze starą wieżą strażniczą wyspy, z którego rozpościera się ładny widok na całą Chrysi.

Νa plaży Belegrina, oraz położonej tuż obok portu Wougiou Mati możecie wypożyczyć leżaki i parasole (na tej pierwszej kosztowały one 15 euro za komplet w 2016 roku, dziś cena jest pewnie odpowiednio wyższa). Znajdują się tam także małe beach-bary, oferujące podstawowe przekąski i napoje w zdecydowanie nieodpowiadających im cenach. Dlatego my polecamy zabranie prowiantu ze sobą – nie tylko zjecie produkty o niewątpliwie wyższej jakości, ale także zaoszczędzicie sporo pieniędzy.

Poza wspomnianymi tu plażami na wyspie znajdziemy jeszcze: plażę Blychadia (gr. Παραλία Βλυχάδια), Wages (gr. Παραλία Βάγκες), Frangou Mnima (gr. Παραλία Φράγκου Μνήμα), Wougiou Mati (gr. Παραλία Βουγιού Μάτι), Centralną (gr. Παραλία Κέντρα) i plażę Awlaki (gr. Παραλία Αυλάκι). Podróżując na Chrysi (o ile będzie to już możliwe), warto nie ograniczać się jedynie do jednej plaży a urządzić sobie długi spacer wytyczonymi ścieżkami – całkowita ich długość wynosi około 10 kilometrów. Taka wycieczka zajmie Wam około 3-4 godzin, a dzięki temu nie tylko zobaczycie większość plaż, ale także lepiej poznacie wyspę i dotrzecie do położonego na północnym-zachodzie stanowiska archeologiczne i kościoła św. Mikołaja.

Wybierając się na spacer pamiętajcie o kilku zasadach: nie schodzimy z wytyczonych ścieżek, nie śmiecimy, nie rozpalamy ognisk (ani innych źródeł ognia), nie rozbijamy obozowisk. Obowiązujący w 2022 roku zakaz wejścia na wyspę nie wziął się znikąd. Wynikał on z postępującej degradacji środowiska naturalnego Chrysi, którego przyczyną byliśmy my – turyści. Jeżeli nie chcemy powtórki, to uszanujmy unikalny charakter wyspy.

Jeżeli tylko przepisy prawa na to pozwolą, to rejs na Chrysi jest zdecydowanie wart swojej ceny (ok. 25 – 30 euro od osoby dorosłej) i poświęconego dnia. Warto jednak potraktować go nie jako dzień beztroskiego lenistwa na plaży a jako czas poświęcony na eksplorację piękna wyspy z końcowym wytchnieniem na jednej z cudownych plaż. Sam rejs trwa około 50 minut, a statki wypływają z portu w Ierapetrze między 10:00 a 12:00 (zależnie od przewoźnika). Rejsy powrotne kursują około godziny 16:00 – warto więc przybyć na Chrysi jak najwcześniej, aby mieć jak najwięcej czasu. Bilety można zakupić m.in. na stronie przewoźników Blue Daily Cruises, lub Cretan Daily Cruises, jak również w licznych punktach sprzedaży w samej Ierapetrze. Warto jednak zarezerwować miejsce wcześniej, gdyż rejs na wyspę jest jedną z najpopularniejszych wycieczek w tym rejonie – zarówno turystów prywatnych, jak i tych wypoczywających za pośrednictwem biur podróży. Przyjemnego rejsu!